i had the right man at the wrong time

minsan, akala natin madali lang mabuhay. 
madaling mag move on. 

pero ang totoo, andito lang sa puso natin ang lahat, kinikimkim. 
ayaw pakawalan. 
umaasa na kahit papaano, 
may isang tao na ikaw ay babalikan... 

love is not like a bed of roses, 
hindi palaging kasiyahan, kailangan din harapin ang katotohanan. 

i was married with a guy who gave me 3 wonderful children. 
our relationship only lasted 4 years and he go with another woman. 
after a year our marriage was annulled, and i had to put myself back to pieces again. 

nakilala ko si Hanz noong panahon na nasa moving on stage ako from a broken relationship. 
matured sya mag isip, simpatiko. 
napapasunod nya ako, kumbaga sya ang knight in shinning armour na matagal kong hinintay upang maging tagapag ligtas. 

naging maganda ang aming pagkakaibigan. . 
sya ang tao na kailanman ay hindi ako iniwan noong mga panahon na feeling ko ako ay isa ng talunan. 
he keep me alive, sya ang nagbigay ng panibagong pag-asa sa naghihingalo ko ng pagkatao. 

araw-araw laging masaya, walang problema. 
tanggap nya kung ano ako, aking nakaraan at ang aking kasalukuyan. 

nagsama kami dahil feeling namin, may understanding na namamagitan 
sa aming dalawa. 
sa loob ng may 5 taon namin na pagsasama, wala akong matandaan na 
pinaluha nya ako. 

iilan lamang sa aming mga kaibigan at kakilala ang nakakaalam ng totoo. 
maging magulang at kapatid ni Hanz, hindi alam ang tunay na sitwasyon ko. 

tuwing tinutukso kami kung kailan ba kami magpapakasal, natatameme ako. 
at nakikita ko sa mukha ni Hanz ang lumbay. 
hindi ko malaman kung nahihiya ba sya at gustong itama ang maling akala ng mga tao na kami talagang dalawa. 
o nasasaktan sa mga biro at tanong ng mga ito. 

gusto na rin nya na magka pamilya, 
magkaroon ng sariling mga anak. 
nakikita ko kung gaano sya kagiliw sa mga bata. 
at wala ako sa posisyon upang mag alok sa kanya ng isang 
buhay na kailanman ay alam kong hindi magiging fair para sa kanya. 

he is the man that i ever wanted. 
kami talaga ang nababagay para sa isa't-isa. 

yun ang akala ko. 

nagising na lang ako 1 araw na may luha sa aking mga mata. 

mahal ko si Hanz, at hindi ko kayang isakripisyo nya ang kanyang sarili 
para sa akin at sa aking mga anak, 

hindi ako ang nababagay sa kanya. 

i love him so much, that i don't want to make his life miserable. 

ayoko syang maging katawa-tawa sa mata ng mga tao. 

binata sya, 

may 3 anak naman ako. 

loving someone doesn't mean you have to hold him tight. sometimes, 
it's much better to let go. gusto ko sya na maging masaya. 

at mangyayari lamang yon kung wala na ako sa tabi nya. 

i know it will be hard for me, dahil sa kanya na uminog ang aking mundo. 
ngunit mas gugustuhin ko pang masaktan ako, 
kesa makita kong hindi masaya ang taong nagparamdam sa akin muli kung paano makarating sa paraiso. 

hindi ako naniniwala sa tadhana. 

but i'm hoping na sana kami parin in the future. 
na kung talagang kami ang para sa isa't-isa, hahanapin nya ako. 

i'm trying to move on, although my heart don't want me to let go. 

siguro nga, hanggang dito na lang kami. 

i had the right man, at the wrong time...huli na syang dumating sa buhay ko. 

Rubbershoes

"kasya ba kay Ian ang rubbershoes? sukat ba or maliit" sunod-sunod na tanong ko sa aking mrs habang binabaybay ko ang kahabaan ng Ras Laffan Industrial City lulan ng sasakyan pagamit sa akin ng kumpanya.

Ilang buwan pa lang ako dito sa Qatar, may project kase dito ang aming kumpanya at isa nga ako sa ipinadala. Saan man akong bansa mapa destino, sinisugurado ko na may ipapadala akong gamit sa aking 2 anak. Mahilig maglaro ng basketball si Ian at panlaban ko naman sa taekwondo si Sopia, ang aking bunso.

Hindi madali ang maging OFW, gustuhin ko man makasama ang aking pamilya, hindi naman angkop ito sa aking trabaho. Site engineer ako ng isang dambuhalang kumpanya ng langis. At kada taon, iba't ibang bansa ang aking iniikot.

Hindi ko pinangarap maging OFW, bata pa lang ako pangarap ko talaga ay maging sundalo.
Pangarap na hindi natupad dahil sa isang pangako. Iniwan kami ni Itay noong grade 5 pa lamang ako. Panganay ako sa 5 magkakapatid. 3 babae at 2 kaming lalake.

Tandang tanda ko pa, katatapos lamang ng rebolusyon sa EDSA. Babago pa lamang winawalis ang mga kalat sa kahabaan ng Avenida at Recto. Kalalayas lamang ng maimpluwensyang diktadura.
Mga Marcoses at cronies, tumulak papuntang Amerika.
At gaya nila, si Itay naman ay tumulak din, papunta nga lamang sa Persia.
Tubero daw ang magiging trabaho nya doon. Kikita ng dolyar, ipadadala sa amin, at mula sa pangungupahan dito sa Avenida, makakalipat daw kami sa apartment muna hanggang sa makabili ng bagong bahay at lupa.

Naisip ko, anu ba naman si Itay at Inay nag eempake pa nga lang ng maleta, ang layo na ng itinakbo ng imahinasyon. Ni hindi nga namin maihahatid si Itay kase sayang din ang ipapamasahe hanggang MIA. Alas dos ng hapon ang alis ni Itay, pero alas sais pa lamang ng umaga, inihatid na sya ni Inay sa may Lawton. Doon kase ang pwesto ni Inay, nagtitinda sya ng mga kakanin sa bangketa. Hindi naman talaga tubero si Itay, marunong lamang syang magkumpuni ng mga tubo. Nakakasama kase sya sa pag ekstra kina Mang Romy, kontratista ng MWSS sa Pasig. At hayun nga, may nakilalang recruiter daw papuntang Persia. Salary deduction, walang gastos, kaya sya lumarga.

Huling haplos sa akin ni Itay, sabi nya, "anak pagdating na pagdating ko sa Persia, ibibili kita kaagad ng Rubber shoes, hindi ka na sasakit ang mata sa kakatanaw sa mga eskaparate sa Isetan. Gusto mo mo yung NIKE pa para sikat ka sa buong Avenida" napaiyak ako sa sinabi ni Itay, alam nya kase na yun ang matagal ko na talagang pangarap. Ang magka rubbershoes. Sa edad kong 11, ni minsan hindi pa naranasan ng mga paa ko ang makapag suot ng de goma. Lagi na lamang gawang Recto at Marikina ang naisasapin ko sa aking mga paa. Gustuhin ko man sumali sa Liga, hindi ako makapag try out. Unang requirements nila, dapat may sapatos kang de goma.

26 na taon...lumipas ang mga panahon na iyon na walang rubbershoes na dumating sa aming pamilya. Si Inay, kahit hindi nya sabihin sa aming magkakapatid, alam namin na may problema.
Hindi nagpapadala si itay ng pera, akala ni inay hindi ko sya nakita ng minsang patauhin nya ako sa kanyang pwesto, may nilapitan syang tao at itinanong kung totoo bang na relocate si Itay at nakarating sa Saudi kung saan may giyera.

Wala kaming pera, mahirap mabuhay sa Maynila. Tigil sa pag aaral ang 2 kong kapatid na babae at si Arnel, ang bunso namin, imbes na gatas ang nasa bibiron nya, AM ng sinaing at kaunting asukal lamang ang inilalagay ni Inay. Wala kaming pambili ng gatas nya. Inabandona kami ni Itay na nasa Persia.

Pag kagaling ko sa eskwela, tumatambay ako sa may City Hall, habang hinihintay ko si Inay matapos sa kanyang pagtitinda ako naman ay nag aalok ng serbisyo para mag limpya bota.
Master ko na ang pagpapakintab ng mga sapatos na balat. Mula singkwenta sentimos, napalago ko ang aking serbisyo at nakakapaningil na ako ng dalawang piso hanggang kwatro pesos.
Salamat sa Bitton, ang pampakinis ng mga sapatos. sa halangang tatlong piso, kaya kong makapaglinis ng may 50 pares na sapatos sa singil na dalawang piso hanggang kwatro.

Dito uminog ang aking musmos na mundo. Nagbinata ako na nagbabanat ng buto. Pasalamat ko na rin at may ibinigay sa akin ang Diyos na kaunting galing, may talino daw ako.
Dahil batang City Hall, madami akong nakilalang mga tao, mga padrino na nagtawid ng gutom sa pamilya ko. Si Inay, mula sa pagiging tindera sa bangketa, naipasok ko kay Mrs Sanchez bilang alalay nya . Uwian araw-araw, may pabaon pang pagkain para sa aming magkakapatid.
Sina Lisa at Leona naman ay nakakuha ng scholarship sa CHED, dahil na rin sa rekomenda ni Mr Apostol, ang suki ko sa shoe shine. Si Arnel naman ay nag aaral na rin.Nakapag tapos ako ng Mechanical Engineering sa MAPUA dahil sa pagiging working student. At ngayon nga, after 26 years, masasabi kong malaki na ang ipinagbago ng aming buhay. Ng akin mismong buhay.

Si Itay? kailanman ay wala na kaming naging balita sa kanya. Minsan habang nasa may terrace at nag kakape, napag usapan namin ang nakaraan, malamang may iba na siguro si Itay na pamilya. Napakatagal ng 26 taon para manahimik sya ng ganoon na lamang. Sabagay, uso na talaga ang ganoon. Mga walang kwentang tatay.

Nasa ganoon akong pag iisip ng biglang mag ring ang aking cellphone.
"Manong Bhong, baka po may time kayo mamaya invite ko po sana kayo..."  hindi ko na sya pinatapos ng kanyang sasabihin
"naku, Bryan, pasensya na ha. Medyo busy talaga ako eh. Siguro 1 araw daan na lang ako dun sa Apartment nyo, pasensya na ha" sabay pindot ko sa end button.

Sa Shipping Company nagta trabaho si Bryan, pamangkin ng Mrs ko. Mahilig talaga sa mga extra curricular activites, palibhasa may pangarap maging politician sa kanila sa Ilocos. Kaya pati dito sa Qatar, naging involve sa mga Filipino Organizations at eto nga, pati ako kinukulit. Mula sa ini a apply na mga kababayan hanggang sa humihingi daw ng tulong. Utak pulitiko nga.

"Manong Bhong, eto po yung grupo namin ng mga Ilocano dito sa Qatar. May mga affiliations po kami sa iba't ibang organization dito sa Middle East. May mga natutulungan din po kaming mga kababayan lalu na yung mga dito na inaabot ng pagkakasakit, minamaltrato ng mga amo at mga walang documents. " mahaba nyang paliwanag.
Habang daldal sya ng daldal, iniikot naman ng aking mga mata ang kanyang tinutuluyan.
Masikip, magulo. Madaming nakatira, Boarding house daw kase ito at Pinay na may asawang Syrian ang may ari. Mababait daw at mapag kawang gawa.
Pansin ko nga, mapag ampon sila. Kase may mga ilang manang ako na nakita sa isang sulok na may tabing ng londa or tela ba iyon, nakahimlay sila. Halatang matatanda na at may karamdaman.
Napansin ata ako ni Bryan at napatingin sa akin.
"ay Manong Bhong, mga taga atin din yan. Naghihintay ng tulong mula sa mga organizations at Embassy para makauwi na sa atin." paliwanag nya
"Bryan, mangan kayo ditoy madamdaman, ag luto kamin, naimasen !" nauunawaan ko ng konti ang sinabi nung nagsalita. Inaanyayahan ata kami na dito na kumain mamaya.
"wen manang, nya sida yo?" sagot ni Bryan

Habang nag uusap sila, naglibot libot pa ako sa may veranda.

Napansin ko ang isang matandang lalake na natutulog sa may papag habang may nakatakip na sumbrero sa mukha.

"Manong, si Tatang yan. May kahinaan na tenga nyan, sabi nga namin eh parang bingi na talaga at may alzheimers disease na ata. Matagal na yan dito, undocumented daw kase. Actually, naaksidente yan, parang wala na atang matandaan, kundi yung gamit nya lang na palagi nyang katabi. Tapos kung makipag usap, parang kakaiba. Alzheimers nga daw sabi dito. Nadatnan ko na yan 3 years ago eh. Matagal na daw yan dito at sya yung nag aayos ng bahay, naglilinis. Libre na nga accomodation nyan eh. Parang magulang na rin nila Manang Cynthia dito." dami talagang alam ni Bryan, pati buhay ng ibang tao kabisado.

Masarap ang nilutong Igado at pinapaitan nina Manang Cynthia. Syrian ang kanyang asawa, pero daig pa nito ang isang Pinoy sa galing magluto ng ilocano specialty. May restaurant daw sila dati sa Kuwait, may nakuha na nga raw na soloist para mangharana sa mga kumakain na parokyano, kaso pumutok nga daw ang gera dito sa Middle East at kung wala daw yung soloist na kaka interview lang nya, malamang patay na sya. May sumabog daw kaseng bomba malapit sa kanila, dinamba daw sya ng soloist at sabay silang natumba sa may bar kayat di naabutan ng nagliliparang metal mula sa tinamaan ng missile. At yung soloist daw na yun ay nabingi na nga. Kaya't inampon nila. Dun pala nagsimula ang pagbibigay nila ng kawang-gawa.

Pati tuloy ako, nahahawa na kay Bryan sa pagiging tsismoso. Sa lahat pa naman ng ayoko, eh yung makinig sa kwento ng buhay ng ibang tao. Ayoko kase na inaalam din ng iba ang naging buhay at pinag daanan ko. Isang saradong aklat na iyon para sa akin.

Mula sa labas ng kusina kung saan kami ay kasalukuyang kumakain ng panghimagas na lecheflan, narinig ko ang pagtipa sa gitara, awitin ni Tom Jones ang himig, my ellusive dreams.
May kung anong bumundol sa dibdib ko, kabisado ko ang timbre ng boses na aking naririnig, matagal ko mang hindi narinig, pero di ako pwedeng magkamali. Paboritong awitin ni Itay ay Ellusive dreams ni Tom Jones, at mula sa kusina, napatayo ako at nagpunta sa sala.

Isang payat at impis na mukha ng isang matanda, halos luwa ang mga mata. Puti ang buhok at may ilang ngipin na nalagas na. Hindi man kasinglinaw ng pagbigkas dati sa lyrics dahil narin siguro sa mga nabungal na ngipin sa harapan ng kanyang bibig, ganoon parin kaganda ang timbre ng boses nya. Hindi ako maaring magkamali, tumanda lang sya  pero para syang si ITAY !

Habang nilalapitan ko sya, Parang gusto ko syang sapakin, pagalitan, ibuhos lahat ng sama ng loob na nandito sa aking dibdib. Gusto ko syang tanungin, Itay, bakit mo kami pinabayaan?! Pero walang lumabas na boses sa aking bibig. Nakasunod na pala sa akin sina Bryan at Manang Cynthia.

"Sya si Tatay Ador. Utang namin sa kanya ang buhay ni Irfan. Kundi dahil sa pagpipilit nyang maging soloista sa restaurant, malamang hindi nya nailigtas ang aking asawa.

"kow, eto na naman si Conching, wala ka naman maibabalitang maganda eh" pinutol nito ang kanyang pag awit.

"Tatay Ador, may mga bisita po tayo. Taga Pilipinas, tyuhin ni Bryan !" pasigaw si Manag Cynthia

"Taga Pinas ba kamo? Nakow nakow...."  at nagmamadali itong dumukot ng bagahe sa ilalim ng kanyang papag

"maari bang magpadala ako sa iyo, wag mo itong iwawala, mahalaga ito. Hindi ko lang maalala ang tirahan nila pero tanda ko ang pangalan." at mula sa kanyang maleta inilabas niya ang isang napakalumang plastic bag.
"ito, ibigay mo ito kay Adolfo Rodriguez Jr, nakow, matagal na itong hinihintay ng anak ko. Wala akong mapag padalhan at nagpuputukan sa labas. Sige na, pakidala mo sa kanya, kailangan maibigay agad iyan at sasali sya sa Liga ng Kabataan sa amin, sige na awa mo na..." mangiyak ngiyak nyang pakiusap.

Ganoon na lamang ang gulat ng lahat ng bigla kong yakapin ang kanilang Tatay Ador.

"Tay, uuwi na tayo. Makakasama mo na kaming pamilya mo !" hindi ko na napigilan ang aking luha. Dalawampu't anim na taon...ang rubbershoes na naghatid sa akin ng sama ng loob at naglayo sa aming ama.

"ikaw pala ang anak na palagi nyang inaalala. Ang rubbershoes na yan ang dahilan kung bakit sya nagpunta sa aming restaurant. Gusto nyang kumita ng extra para maipadala yan agad sa 'yo. Nagkataon na biglang nagka gera at natigil ang trabaho nila. Noong araw na lumapit sya sa amin, bitbit nya ang plastic bag na yan. Kahit wag na daw syang swelduhan ng ilang buwan,maipadala lang yang sapatos mo dahil hinihintay mo daw yan. Nagkataon naman na may missile na dun nga sa lugar namin tumama, iniligtas nya ang buhay ni Irfan kapalit ng kanyang pandinig at pagkawala ng memorya. Halos 1 taon sya sa ospital, at kami na nga ang kumupkop sa kanya."
Mahabang kwento ni Manang Cynthia.

January  17, 2012

NAIA.
Ganoon na lamang ang tuwa nila Inay at 4 kong kapatid ng makita nila ang aking sorpresang pasalubong. si ITAY. na hanggang sa makarating kami sa bahay, hindi nya binibitawan ang plastic bag laman ang 26 years old Nike rubbershoes kahit ito ay gulanit na at hindi na pwedeng mapakinabangan.

Makalipas ang may 6 na buwan, may ipinagbago na sa kundisyon ni Itay. Nakikilala na nya kami, at hindi Alzheimers disease ang kanyang naging sakit. Nag clog ang nerves sa kanyang utak upang magpabalik balik sa kanyang alaala ang nakaraan at makalimutan ang ibang detalye sa kanyang buhay. Sa ngayon ay masaya na kaming pamilya, sa bahay at lupa naming sarili. Sa Cavite, dito kami magsisimula ng panibagong bukas kapiling si Itay.
Kapiling ang 26 years old Nike Rubbershoes na ngayon ay nasa loob ng glass shield at naka display sa aming malaking sala.

+ +

Essay kay Papa

First day of school. 

Bagong eskwelahan, bagong mga kaklase, bagong mga guro. Lahat sa aking paningin ay bago.

Pati nga mga gamit ko bago lahat, pwera lang yung sapatos ko, binili ito ni lola nung marso, para gamitin sa graduation ko.

Sabi ni Teacher, father's day daw this month. Di ko narinig ng ayos yung exact date, kase naman yung pencil case ng katabi ko, nalaglag sa sahig. Eskandalosa masyado ang ingay. Di bale, barbie naman ang brand.

We need to write an essay about our father daw. Dahil karamihan sa section namin ay OFW ang mga magulang, napansin ko na kanya-kanya sila ng bidahan.

Natameme ako.

Paano ko ba isusulat ang tungkol kay papa, eh 4 years old pa lang ako, naghiwalay na sila ni mama.

May bago na syang pamilya, ayun nga at may kapatid na ako sa kabila. ay, mali, kapatid daw sa labas. whatever, basta ka apelyido ko sya at anak sya ni papa. kahit di ko pa sya nakikilala.

Kung isusulat ko naman ito, hindi kaya lumabas naman na masyado syang masama. Newbie pa naman ako sa school na ito, ano na lang sasabihin ng magiging future kaibigans ko.

Eh kung iku kwento ko naman ang naging happennings namin nung magbakasyon sya dito last summer, mas lalong boring. Alangan namang isulat ko na umatend sya sa graduation ko, dahil papa ko sya, sabi nina teacher sya na daw ang magsabit ng medal ko, grabeng iyak nya ha. Nakuhanan pa talaga sa picture. Para may souvenir, sabi ko sa potograper, 2 kopya na gawin. sabay hingi ko kay papa ng 100 pesos, alangan naman ako magbayad nun. Inabutan pa namin ng bulaklak ang aming magulang, 30 pesos daw sabi ni teacher, hiningi ko rin sa kanya yun. Aatend atend sya ng graduation ko eh hindi naman sya dapat ang kasama ko dun. Daming nag comment sa pictures namin dalawa, nakapag pa graduate na daw sya ng elementarya, haler ! si Mama kaya nagbayad ng tuition fee ko, ba't sya ang pinasalamatan ng mga kaibigan nya. 2 picture at 1 rose nga lang pinuhunan nya, samantalang si mama almost 7 years na tuition fee ko lahat sya ang umariba. Unfair talaga kaso, asan nga ba si mama, andun sa abroad, OFW din daw kase sya. 

Di ko pwedeng ilagay na kwento ito, lalabas namang wala na ngang kwenta, kuripot pa si papa. Nakakahiya di ba.

Ang hirap palang mag isip ng essay, akala ko ba easy lang ito. 

Nakita ko ang mga kaklase ko, hala ang hahaba na ng paragraph nila, samantalang ako, eto hanggang ngayon nag iisip pa. Nakaka stress pala maging estudyante tapos may ipapagawa na ganito. Bakit kase hindi pa sa July na lang nag openning ang klase, para tapos na ang father's day. kase naman eh...kasalanan ito ni Presidente. Palibhasa tatay nya eh patay na nga, naging bayani pa.

Kinulbit ako ng kaklase ko, ano daw spelling ng Pilantropist kase ganun daw daddy nya, ano ba naman ito. Yun ngang meaning ng OFW di ko alam kung ano, spelling pa ng pilantropist malaman ko?!

Ano nga bang klase ng OFW si papa ko? Kase simula ng mag abroad sya noong 2007, eh 3 beses nya pa lang kami napadalhan ng pasalubong. Hindi ko nga alam kung ano yung binabanggit nila mama na remitans daw, kase wala daw binibigay na ganun si papa. Nung umuwi naman sya last April, 1 relo at 3 t-shirt na Dubai lang ang binigay nya. Actually, di na nga kasya kay kuya yung short na dala nya. Mali kase ang sukat, mukhang para ata yun sa bagong anak nya, tapos ibinigay na lang kay kuya.

Kung ang isusulat ko naman ay ang masasayang panahon na si papa ay kasama ko, baka akalain ni teacher nagsisinungaling ako. Kase sa totoo lang, huling karga nya sa akin eh noong ako ay nasa grade two. That was 5 years ago. Tuwang tuwa ako nun kase pumunta sya sa event ng school namin. Kinarga nya ako at sa tagal ng panahon na na miss ko sya, feel na feel ko ang ligaya. Lam mo yung pakiramdam na secured ka, na walang sinuman ang pwedeng mang asar sa 'yo at sabihin na "wala ka na ngang ina, wala ka pang ama" kase naman parehong nasa abroad sila. Yun nga lang, magkahiwalay. As in hiwalay na kase sila, may kanya kanya ng buhay. At si papa nga, may iba na rin binubuhay. That was my last memory na masaya kami ni papa. Sayang nga lang at kinailangan na nyang umalis noon. Hindi na nga nya ako hinatid sa bahay nila lola. Malayo pa daw kase ang byahe nya.

After that, nagpaalam na sya sa amin ni kuya. A abroad na rin daw sya. Akala ko nga susundan nya si mama, akala ko lang pala. Ibang babae pala sinundan nya at ayun nga, ngayon eh mag asawa na sila. Nagka anak na nga eh, yun nga lang hindi pa ako ready na makilala sya.

Hindi siguro nagpahula dati sila mama, dapat bago sila naging mag asawa nagpa punsoy muna.

Para atleast alam nila na magkakahiwalay pala sila. Eh di sana iba na lang inasawa nilang pareho, at para kami naman ni kuya hindi nalulungkot ng ganito di ba. At higit sa lahat, hindi sana ako mahihirapan mag isip ng isusulat about sa aking ama ngayon dito sa klase ko.

Kasalanan ito ni aling Ising, dapat nagpalabas sya ng commercial sa tv na nanghuhula sya, para nakapunta muna sila papa sa kanya bago nagpakasal di ba.

Anong oras na, wala pa akong nagagawang essay aba ! 

Kung pwede lang na ilagay ko dito na sana, wala ako sa mundo kung wala akong papa na nagmahal sa amin noon ni kuya, kahit na iniwan nya kami at sumama sya sa iba, hindi nya parin nakakalimutan na tumawag sa amin kahit paminsan-minsan. Hindi nya parin nakakalimutan ang mga paborito namin, at higit sa lahat, bago ibaba ang telepono, palagi nya parin sinasambit na Mahal na mahal nya kami ni kuya at wag daw namin kakalimutan na anuman ang mangyari, mayroon pa kaming papa na palaging nag iisip sa aming dalawa kahit nasa malayo sya. Na magkakalayo man daw kami bilang pamilya, walang araw daw na hindi nya kami naiisip ni kuya. Sa katunayan pa nga daw, nasa celpon nya ang mga pictures namin na mag-aama, simula noong bata kami hanggang ngayon nga na ako ay naging high school na. Lagi pa nga nyang sinasabi na kahit wala sya sa tabi namin ni kuya, wag daw namin iisipin na kami ay nakakalimutan nya kase dugo nya daw ang nananalaytay sa katawan namin dalawa. Na kung sakali man daw at mawalan na sya ng hininga, manatili daw sana sa puso namin na minsan sa buhay namin, sya ay naging isang mabuting papa. Kung pwede lang na ito ang isulat ko, sana eh di kanina pa ako nag pasa ng papel kase konti lang naman ang maisusulat ko tungkol sa kanya.

Sa loob kase ng 12 years na ako ay naging isang bata, iisa lang ang nagparamdam sa akin na ako ang prinsesa sa buhay nya, at yun eh si Papa. Kahit magkahiwalay kami at may iba na syang pamilya, mahal ko pa rin sya bilang ama, kase, wala naman ako ngayon sa La Salle Lipa kung walang isang papa na naglagay ng buhay sa sinapupunan ni mama at makalipas nga ang siyam na buwan, inilabas ang isang... AKO.

Sana pala nag text na lang ako kay lola, malamang kanina pa yun nakapag send ng isusulat ko dito sa essay para kay Papa....hay, yari ngayon ang first day ko sa eskwela, walang naisulat kaya eto..nganga !

***

susulat ako sa senado, ilipat ang openning ng klase tuwing Hulyo !

watawat

Kuha ito noong company trip namin sa Korea, napadaan kami sa business district nila at eto nga, mga flag ng ASEAN ang una kong nakita.

Hindi naman ako Patriot or Masyadong makabayan, pero ng makita ko ang bandila ng Pilipinas, parang may kung ano sa loob ng puso ko ang biglang nabuhay at hindi ko namalayan, umaagos na pala ang luha sa aking mga mata.

Sabihin mo ng OA, eh sa yun talaga ang nangyari eh.

Pinag tawanan pa ako ng mga kasamahan ko sa kumpanya, ano daw meron sa ating Bandila at ba't napaiyak ako. Sabi ko, wala. May epal pa akong ka empleyado, nag comment ba naman ng "what so special with your flag, only comes with red white blue and color yellow" 

Gusto ko sana syang batukan, at isa isahin ang meaning ng bawat kulay sa ating National Flag.

Palibhasa walang subject sa bansa nila ng Araling Panlipunan.

Kaso naisip ko, waste of time din lang naman, dahil paulit ulit ko man sa kanilang ikwento na ang mga bituin sa watawat ay sumisimbulo sa Luzon Visayas at Mindanao, na ang isang guhit ng araw ay kumakatawan sa probinsyang nag aklas noong panahon ng kagitingan, ang BATANGAS, na aking kinamulatan, hindi rin nila maiintindihan.

Sabay sa pagtingala kong muli sa ating watawat, parang naintindihan ako ng kalikasan.

Humangin bigla at animoy may sariling pag iisip na ito ay wumagayway.

Lalo ko na miss ang Pilipinas, naging mabilis ang pagbabalik tanaw ko sa nakaraan.

Parang kailan lamang, umuugoy sa saliw ng hangin ang hawak kong bandila habang nagma martsa sa kahabaan ng morayta papuntang mendiola, kasama ang ilang estudyante kami ay sumisigaw, "Imperyalismo,IBAGSAK ! Burukrata Kapitalismo  IBAGSAK" at sinuman ang umupong Presidente sasabihin ang pangalan kasunod ay BABAGSAK, aapak-apakan, dudurug durugin, dudura-duraan !" mga panahon ng aking Golden kabataan.

O, ba't ganyan ka makatingin? walang pakelamanan, wall ko ata ito baka iyong nakakalimutan !

palagi kong naririnig nun, wag magpaalila sa mga dayuhan, bumangon tayo gamit ang ating mga likas na yaman. Ibasura ang foreign ek-ek act, ibagsak ang kapitalismo na pinamumugaran ng halimaw sa pamahalaan...at marami pang iba.

napakurap ako, 16 years ago na nga pala ang matuling nakalipas. buhay pa si Daddy noon, malakas pang humataw ang business ni mader sa LTO, wala pa akong sinusuportahan na mga inakay.

16 years ago, nag aaral pa lamang ako at humihingi lang ng baon, wala pang sakit si daddy na kailangan naming ipangutang at isangla ang mga ari-arian. May sarili pa akong sasakyan noon. 16 years ago...16 years ago...

Isang tapik sa balikat ang nagpabalik sa akin sa kasalukuyan.

"'te, ok ka lang? magkaka stiff neck ka nyan, halika na, bago ka pa makapag recite ng Panatang Makabayan.

Ang bilis lumipas ng panahon talaga, ang dating isinisigaw ko sa kalsada, ngayon pinag lilingkuran ko na. Nasa bansa ako ng mga dayuhan. Likas na yaman ba? san naman ako kukuha ng ikakapital para maging simula di ba?

Kung walang kapitalista na dayuhan sa atin, sino namang mayaman kaya ang mag i invest ng ganun na lang sa ating bansa...

hay, kabataan ko nga naman. Wala ng nakita kundi ang nasa harapan, hindi ko man lang naisip noon ang dahilan kung bakit may tinatawag kaming mga Bagong Bayani ng Bayan.

OFW daw, at ngayon nga eh  MEMBER na rin ako nyan.

Di bale, 1 araw, uuwi ako sa atin at dadaan ako sa dati kong eskwelahan. Aatend ako ng FLAG CEREMONY . 

Ipapatong kong muli sa kaliwang bahagi ng aking dibdib ang kanan kong kamay sabay awit ng Lupang Hinirang sa saliw ng musika ni Julian Felipe na susundan pa ng tula na Panatang makabayan.

-o ang kilay,  wall ko 'to ok?!

si BRUTUS

“hala, baka nahihirapan na si kagome, tumawag na tayo ng doktor” mungkahi ko kay Gemma

“ano ka ba, ganyan talaga si kagome manganak, nakakaawang tingnan pero mamaya lang ok na ulit sya “ paliwanag ni Gemma, ang bestfiend at kababata ko.

“ayan, lumalabas na ang anak nya, bilis Lino, kunin mo agad ang basahan !” utos nito.

Tuwang tuwa kaming dalawa, ilang linggo rin namin inabangan ang panganganak ni Kagome, alaga nilang aso. Wala itong lahi, askal nga kung tawagin. Pero malapit kami ni Gemma dito palibhasa iisang aso at alagang alaga.

“ang ganda ng anak nya, kaso Gemma, bakit kulay itim ang dila? Di ba matakaw daw pag ganyan?” tanong ko sa kanya

“wala yun sa kulay ng dila, matakaw ang aso kapag gutom. Parang tao, pag nagugutom, natakaw.” paliwanag nya.

“ano pala pangalan ng tuta? dapat ba kunin rin natin sa anime?” tanong ko sa kanya

“hmmmnnn….ano nga ba? “ napapaisip nyang tanong rin sa akin.

“BRUTUS ! yan na lang itawag natin sa kanya ! kalaban ni Popeye, tutal maitim ang dila nya at mukhang kakatakot ang personalidad !” excited kong naimungkahi

“oo nga ano, sige, sya si Brutus !” sabay sa pagbibigay namin ng pangalan kay Brutus ay ang paglabas muli ng kanyang dila, nagpapahiwatig marahil na gusto nya ang kanyang pangalan.

Araw-araw dumadaan ako kina Gemma, bakasyon noon kaya’t malaya akong nakakapunta sa kanila.

Lumalaki na si Brutus, at kumukulit na rin.

Araw iyon ng martes, malapit na ang pista sa amin. Nagulantang ang barangay dahil sa sunog.
Ang bahay nina Gemma pala ang kasalukuyang tinutupok ng apoy. Hindi magkamayaw ang mga kapitbahay namin sa pag apula ng apoy. Makalipas ang may 4 na oras, saka lamang idineklara na wala na ang apoy at may kalahti ng bahay nila ay sunog.


" Gemma may ilang damit ako na dala rito, pasensya ka na mga damit yan ni Inay. Wala kase akong mahagilap na iba" sabay abot ko sa kanya ng ilang pirasong damit. 


"salamat Lino, sabi ni Papa babalik na daw kami sa maynila, sa may pugon nagsimula ang apoy, napabayaan ng aming katiwala. Nakakaawa nga at maging si Mang Iking ay nasunog sa may kusina. Lino, iiwan ko sa 'yo si Brutus. Alagaan mo sya ha. Isa lang kase ang aso na pwede kong isama sa byahe, napakalayo ng Maynila at natatakot ako na hindi ito kaya ni Brutus, si Kagome ay sanay ng mag byahe" mahaba nyang paliwanag.


"talaga? ipagkakatiwala mo sa akin si Brutus? wag kang mag alala, papaka alagaan ko sya at magsisilbing alaala ng ating pagiging bestfriends" sabay yakap ko kay Gemma.


Araw ng sabado. 
"Lino heto na si Brutus, alagaan mo sya ha."  mula sa kanyang bulsa ay dinukot ni Gemma ang 3 Piraso ng metal.
"eto ang magiging tanda ng ating pagkakaibigang 3. sa akin ang kabiyak ng puso, sa iyo Lino ang isang kabiyak at itong susi naman', sabay sukbit nya sa collar ni Brutus,
"ay para kay Brutus, lumaki man sya at tumanda, madadala dala nya ito hanggat nasa kanyang collar."


Lumisan na sina Gemma, sa maynila na sila maninirahan, binenta nila ang Hacienda sa isang korporasyon, gagawin daw diumano itong mango plantacion. 4 na taon ang matulin lumipas, nakapagtapos na ako ng kursong Agriculture sa pampublikong Unibersidad sa kabisera. Malaki na si Brutus, ipinakapon ito ni Ama, kaya't lalong naging matikas at malaki ang katawan.


Gaya ng dati, nasa amin na naman ang anak ni Dr Eliseo, makulit ang batang ito, basta magustuhan hindi titigilan hanggat di pinagsasawaan.
Noong nakaraang linggo, ang alagang gansa ni Tyo Sening ang napag tripan, di pumayag na di maiuwi, after 1 week isinoli at ayaw na daw nya, mahilig daw umipot sa kanyang palaruan. Ngayon naman ay si Brutus ang nagustuhan, bilin ko kina inay hayaan na lang sa bahay laruin, baka kase magustuhang iuwi ay hindi ako paapayag.

Umakyat ako sa itaas ng aming bahay at naabutan si Dr Eliseo, nakahiga si Ama sa kama.
"Lino anak, ang iyong Ama, inatake sa puso." hagulhol na si ina habang inilalapit ako kay ama. "malamang ay matagal na nya itong nararamdaman hindi na lamang pinapansin, mabuti na lamang at kanina ay nakita sya ni Miguel habang naglalaro, nakita nya daw itong napaupo sa may hagdanan" paliwanag ni Dr Eliseo.


May 1 linggo rin si itay inalagaan ni Dr Eliseo, wala itong hininging bayad, parte daw ito ng kanyang charity mission.
"kuya Lino pwede ko ba mahiram si Brutus? ibabalik ko naman sya eh pag balik namin ni Daddy. 2 araw lang naman kami sa Maynila" pag susumamo ni Miguel. 


"pasensya ka na Lino sa anak ko, medyo may ugali kase ito na ang magustuhan kahit ano kailangan nya makuha pero ibinabalik naman" 
"Lino ipahiram mo na muna sa bata, isipin mo na lamang ang naging tulong nila sa iyong ama" si inay kinunsenya pa ako.
"o sige Miguel pumapayag ako, pero aalagaan mo si Brutus ha, " paalala ko sa bata
"yehey ! don't worry kuya may collar naman sya at lalagyan ko rin ng tanikala para di sya makalayo kung sakali."



Lulan ng aking motor, inihatid ko si Brutus kay Miguel. Dalawang araw lang naman, makaranas man lang si Brutus ng kakaibang experience.

June 15, 1999




"Lino ! Lino ! " sigaw ni ka Enteng
"Bakit ho?" dungaw ko sa may bintana mula sa itaas ng aming bahay
"Sina Dr Eliseo at anak nya, naaksidente. Patay lahat ang sakay ng van !" nagimbal ako sa kanyang balita.


"Anak, hanggang doon na lamang siguro talaga ang buhay nila, hindi natin mapipigil ang tadhana." si Ina.
"Si Brutus kaya, nakaligtas kaya sya? wala namang sinabi na may aso silang nakita sa loob ng van. Tanikala lamang nito." panlulumo ko.


Lumipas ang mga araw na hindi ko namalayan. Wala na ang aso na nagsilbing bestfriend ko, at si Gemma, wala na rin akong naging balita sa kanya. Tuwing umaga, sumisipol ako na animoy may lalapit na Brutus o kaya anman ay may hahangos na asong tatakbo sa kinatatayuan ko. Ilang linggo na, pero wala ng balita sa kanya.


San Fernando Pampanga.


"aw ! aw ! aw !"   kahol ng aso
"mommy, mommy ! there's something out there, a dog is barking !" si Jesmine, anak ng mag asawang Lily at Bert
"darling, don't mind it, it's just an ordinary dog" si Lily
"no mom, i want it. I wanna see it !" at sabay takbo ng bata sa pinang gagalingan ng mga kahol.


Isang aso na nanlilimahid at duguan ang nasa may bangin, hindi ito maka ahon, maraming insekto ang lumilipad lipad sa palibot nito. Mga malalaking langaw, Bangaw na nga ito kung tawagin sa probinsya.


"so eww ! yaya, call mang Danoy, ask him i want that dog !" pautos nitong sigaw sa kanyang tagapag alaga.


matapos makuha sa bangin, pinaliguan at pinakain ni Mang Danoy at Jesmine ang aso.


"kow, ke takaw man neh ! maitim ang dila kaya masiba !" bulalas ni mang Danoy
"imagine mang Danoy, he haven't eaten maybe for days and been trapped in that bangin, then now he has food, ofcourse he's starving !" sosyal na pangangatwiran ni Jesmine.


"Mom, Dad, can we keep Dagul?" may pagsusumamong  lambing nito sa kanyang magulang.
"well, you already given him a name darling, ofcourse you can keep him" pag sang ayon ng kanyang ina.


Walang kapatid si Jesmine, isa syang special child. Sa edad na 21, ang ugali nya at pagkilos ay parang edad ng siyam na taong gulang.
Hindi naman sya abnormal, delayed lamang ang kanyang mental development.
Bunga ng pag inom ni Lily ng mga gamot noong kabataan nya upang wag munang mabuntis dahil na rin sa kanyang career. Isa syang fashion model noon dekada 70. At ngayon, sa edad na 56, saka nya pinag sisisihan ang pag pipigil na magkaanak dati upang maipag patuloy ang kanyang pagiging modelo.
Naging bunga ng kanyang kamalian sa pag inom ng mga tableta ay si Jesmine.

Isang araw na namamasyal sina jesmine at kanyang magulang sa kanilang farm, naisipan nitong maglaro ng boomerang.
Mainit ang panahon, ngunit ang simoy ng hanging amihan sa gitna ng tumana ay napakasarap sa pakiramdam.
May ilang oras na silang naglalaro, nakakita si Jesmine ng isang puno ng Bayabas at agad nya itong inakyat.

Mula sa kung saan ay may malaking sawa na nakapulupot at mabilis na gumagapang papunta kay Jesmine.
Ilang kahol ng aso ang narinig, paikot ikot ito sa punong bayabas at di mapakali, maya maya lamang ay nakatanaw ito ng tao sa di kalayuan, malapit sa may batis at agaran itong tinakbo ni Dagul ang aso na inampon ni Jesmine.


"tay , mukhang may nangangailangan ng tulong" si Abet ang bulag na bata sa kabilang parang.
"nakow, maano bang wag mong pansinin yan, malamang ay nakita lamang ang mga isda nating nabingwit at gustong makibahagi" sagot ni Mang Andoy
"hindi tay, kakaiba ang pakiramdam ko. Halika 'tay, tingan mo ang kanyang ikinababalisa" sumamo nito sa kanyang ama


"aba aba, mukha ngang kakaiba ang kilos ng asong ito ah." si mang Andoy


Paulit ulit na kumakahol ang aso at may makailang ulit itong tumatakbo sa may parang papunta sa malapit sa may punong bayabas, isang sigaw na malakas ang narinig ni Mang Andoy at kaagad itong nanakbo pasunod sa aso.

Mabuti na lamang at nakarating agad si Mang Andoy, akma ng tatalon si Jesmine mula sa punong bayabas dahil sa malaking ahas na Sawa, magaling na lang at nagawang makakuha agad ni Mang andoy ng mahabang kahoy at sinungkit ang ahas.
Bumagsak ito sa lupa at saka naman tinaga ni Mang Andoy ng kanyang matalim na itak ang sawa. Sumirit ang dugo nito, walang humpay parin si Mang Andoy sa pag unday ng taga sa nasabing ahas.

Mula naman sa kabilang panig ng parang ay makikita sina Lily at Bert kasama ang 2 kasambahay na tumatakbo papunta sa pinanggalingan ng sigaw ni Jesmine.


"anong nangyari?!" humahangos si Bert papunta sa may punong bayabas
"may ahas po sa punong bayabas at muntikan ng maaksidente ang inyong anak. Mabuti na lamang at alisto ang alaga nyong aso, nasa may pampang kami ng aking anak at nakahingi ito ng tulong" sabay pahid nito ng tuyong mga dahon sa kanyang duguang itak.
"utang na loob namin sa inyo ang kaligtasan ni Jesmine" si bert. 
At inanyayahan nito sina mang Andoy na makisalo sa kanilang pananghalian sa di kalayuan lang naman ang kanilang pwesto.


"Si Abet nga po pala ang aking anak, sya po ang nakapansin sa kilos ng Aso" pagpapakilala ni Mang Andoy
" May karamdaman po ba sya sa paningin? " si Lily
"opo mam, noong ipinanganak po sya, dala ng kahirapan ay sa hilot kami lumapit. Kasalukuyan pong sinusundo ko ang hilot ngunit di na po napigilan ang paglabas ni Abet kaya't napabagok po ang kanyang ulo paglabas sa sinapupunan ng kanyang ina. Limang araw matapos syang mailuwal, si Chedeng naman po ay binawian ng buhay. Nasa ikatlong grado na po si Abet ng lumabo ang kanyang paningin hanggang sa tuluyan na nga po itong mabulag" mahabang kwento ni Mang Andoy.


"Mom Dad, what a sad story for Abet. Can i befriend him? lambing ni Jesmine
"after his heroism, of course darling !" si Bert na ang tumugon
"ah eh Mam, hindi po kaya lumawit ang dila ko at mabingi ang tenga, inglisera po kase si Jesmine " pagbibiro ni Abet.


Naging mabuting magkaibigan sina Abet at Jesmine. Sa edad na 12 ni Abet, para na rin syang nagkaroon ng nakababatang kapatid kahit na mas matanda ang edad ni Jesmine.

Isang hapon, tarantang sinalubong ni Lily si Bert mula sa byahe nito galing Maynila.


"Hindi na sya makakain Hon, ang sabi ng doctors kumakalat na ang virus sa kanyang katawan at hindi na rin tatalab ang ilang chemo. Unlike before na kapag naki Chemo sya, lumalakas at parang wala lang nangyari" umiiyak si Lily
"Let's bring her to Manila, baka may mahahanap tayong specialist sa sakit nya" umaasa parin si Bert na may kagamutan sa sakit ni Jesmine


Walang araw na hindi dinadalaw ni Abet si jesmine, ito ang nagsilbing taga aliw sa kanyang malalang karamdaman.
"you know Abet, if i'll met Papa God, iku kwento ko yung mga pinagdaanan natin this past few weeks. I'll tell him that i met the brother that i never had. Siguro magkapatid tayo in the past, kase jive yung ugali natin" pag ku kwento ni Jesmine habang nakaratay ito sa kanyang higaan.


"Lam mo Jessie, hindi ka basta mawawala. May magliligtas parati sa 'yo. makakahanap ang mga magulang mo ng ispesyalista para sa sakit mo. Maglalaro pa tayo at isasama ka namin ulit ni Itay sa pampang para mamingwit ng mga isda. " sabay kapa ni Abet sa mga kamay ni Jesmine na binigyan nya ng palayaw na Jessie.
"Ikaw lang Abet at si Dagul ang naging kaibigan ko, salamat...maraming salamat" may ngiti sa labi na sambit ni Jesmine.


Manila Doctors Hospital.

August 28, 1999


"Paging Dr Ledesma, to Emergency room please" 


"I'm so sorry Tita Lily, but she's not responding to the medication. Ginawa na namin lahat but she's still not responding. Malinaw ang isip nya, pero di na talaga kaya ng katawan nya lumaban" paliwanag ni Dra Ledesma


"Is there anything we can do para man lang madagdagan ang araw nya?" umiiyak si Lily
"Honey, they are doctors, not God. Please, tanggapin na lang natin ang lahat" si Bert


"Mom...Dad...where is Abet and Dagul?" pautal na sambit ni Jesmine
"Abet is outside baby, dagul can't come here. They will not allow pets to be here baby" paliwanag ni Lily
At mula sa may labas, pinapasok ni Bert si Abet upang makita at makausp ni Jesmine.


"Hi Bro, i have a surprise for you on your birthday tomorrow. I'm sure magugustuhan mo yun." si Jesmine habang nakahawak ang isang kamay kay Abet
"kahit wala kang regalo, basta gumaling ka na lang Jessie. Para makauwi ka na at makapaglaro na ulit tayo. Lam mo nalulungkot na si Dagul, hindi ka nya nakakasama. Kaya dinadalaw ko sya araw araw. "


"You know what, anuman mangyari sa akin, please take care of Dagul. Wag mo sya papabayaan ha. He's our bestfriend. Ano yung na tik tak tik tak?" tanong nito


"ah eh pasensya ka na ha, yung gabay ko na kahoy, ipinu pwesto ko ng maayos sa may gilid ko baka kase mapalayo sa akin mahihirapan akong maglakad pag wala ito" paliwanag ni Abet


"Malapit mo na yan itapon Abet... Malapit na" sabay hinga nito ng malalim.


Eksakto alas Dose ng hating gabi, binawian ng buhay si Jesmine sa Manila Doctors Hospital.
Eksaktong ika 13 kaarawan ni Abet.
At habang naka dungaw si Abet sa may bintana ng kanilang bahay na animoy may paningin, umusal ito ng isang panalangin "sana maging maligaya si Jessie at maging ligtas"


Matapos alisin ang makinarya sa katawan ni Jesmine, kinausap ni Lily si Dra Ledesma.
"My daughter's last wish is to donate her Cornea to Abet" humahagulhol si Lily
"even on her last breath, pagtulong parin ang nasa kanyang isipan. I'm very proud of my daughter" si Bert


Naoperahan ang mga mata ni Abet. Binigyan sya ng mag asawang Lily at Bert ng scholarship na magagamit niya hanggang makapagtapos ng anumang kurso sa kolehiyo. Itinatayo ni Lily at bert ang Jesmine Foundation, sa pag alala sa kanilang namayapang anak.

San fernando Pampanga. Eternal Gardens.


"Salamat kapatid sa pagbibigay mo ng liwanag sa madilim kong mundo. Pangako, tutuparin ko ang mga pangarap na sinabi ko sa 'yo noon habang namimingwit tayo sa pampang. Hindi ko rin pababayaan si Dagul. Ang ating bestfriend" sabay himas ni Abet sa alagang aso na nakahiga sa bermuda na nakapaligid sa lapida ni Jesmine.


"Honey,  they're here !" tawag ni bert kay Lily
"wait, im coming down" sagot nito


"professor, sa tingin nyo ba kakayanin ng lupain namin sa tumana ang bagong breed ng halamang gamot na ito? " pagtatanong ni Bert sa mga taga Agriculture


"kakailanganin namin kumuha ng sample mula sa lupa at pag aaralan sa laboratory kung kakayanin ng inyong lupa ang mga new breed species na nais ninyong itanim. I recommend Paulino Gonzales to lead the team. Bihasa sya sa pagsusuri ng mga klase ng lupa and i assure you that he is one of our departments pride" mahabang paliwanag ng kawani ng Agriculture


Sinimulan ang pag kuha ng samples sa lupa ng mga Ledesma, sa pangunguna ni Lino, tubong taga Ilocos Norte. Kakailanganin nya ng mga sample ng lupa at imo monitor ang humidity ng kaparangan para malaman kung angkop nga ba ang new breed species na mga halamang gamot, isang proyekto ng Jesmine Foundation.


Kasalukuyan namamahinga si Lino sa ilalim ng punong mangga, napakapayapa ng paligid, maririnig sa di kalayuan ang lagaslas ng sapa at huni ng mga ibon. Parang bumalik sa kanyang alaala ang paglalaro nila ni Gemma at Kagome kasama ang kanilang bagong alaga na si Brutus.

Ah...si Brutus, ang kanyang alagang aso na napawalay. Ilang buwan na nga ba nawawala ang aso nya? Mahigit 16 na buwan.

Dala ng pangungulila kay Brutus, sumipol si Lino ng paborito nyang sipol kapag tinatawag si Brutus. Sipol na may 4 na taon nyang ginamit kay Brutus kapag tinatawag nya ito.


Mansyon ng mga Ledesma.


"Tita, how are you? is everything ok with the foundation?" si Dra Ledesma. Ang pamangkin ni Bert na sya ring nagsilbing doctor ni Jesmine.
"we have to move on Gemma, hindi magugustuhan ni Jesmine makita na nalulungkot kami ng kanyang ama" si Lily


"aw! aw! aw! "  si Dagul habang paikot ikot ito sa may kusina, gusto nito makalabas ngunit nakasarado ang pintuan


"so this is Dagul, yung binabanggit ni Jesmine na bestfriend nila ni Abet?" sabay lapit ni Gemma kay dagul


"yap, napulot nya yan sa may bangin i think more than a year ago" binuksan ni Lily ang pintuan ng kusina
"oh, he reminds me of my dog, remember kagome tita? she gave birth to a dog when we were in Ilocos, bago nasunog ang bahay. And pareho sila ni Dagul, may maitim na dila" sabay balik nito sa upuan kaharap ng hapag kainan.
"that was the dog who helped Jesmine to call for help, at yun nga, si Mang Andoy na taga kabilang parang ang natawag nito. and the rest is the story that Jesmine keeps telling you kung pano sila naging magkaibigan ni Abet" mahabang kwento ni Lily


"he's a hero kung ganun tita" sabay simsim nito sa juice drink na nakahain.


mabilis ang takbo ni Dagul, mula sa kusina tinakbo nito ang papunta sa parang. Hindi alintana ang mga nadaanan na mga tao sa may kamalig. Dere-derecho ito sa pagtakbo. Papalapit sa nakatalikod na lalake sa ilalim ng punong mangga na sumisipol sipol.
Hinding hindi nya makakalimutan ang sipol na iyon, mahigit isang taon na nya itong hinahanap hanap.


Mula sa likuran ni Lino at naramdaman nya na may humahangos na paparating. Pag harap nya, isang malaking aso na kulay tsokolate ang bumungad sa kanya.
Si BRUTUS ! ang kanyang nawawalang bestfriend na si Brutus !

Pagulong gulong habang yakap yakap ni Lino ang malaking aso. Kay tagal nyang hinanap si Brutus, dito lamang pala sa Hacienda Ledesma nakarating ang inakala nyang namatay ng alaga.

Nagsilapitan ang mga trabahador ng hacienda, mula sa kamalig ay naglabasan ang ilang mga trabahador at lumapit sa kanya, inakala na inaatake sya ni Dagul.
May isang lalake na akmang hahatawin si Dagul habang sumisigaw ng "propesor, ilag !"


Si Lino ang tinamaan ng hampas ng trabahador. Dumudugo ang ulo nito ngunit nagawa parin sambitin na "wag nyong sasaktan si Brutus, alaga ko syang aso at kilala nya ako, wag nyo syang sasaktan" at sya ay nawalan ng malay.


Mula sa parang ay binuhat si Lino papasok sa bahay ng mga Ledesma. Gulat si Gemma at Lily, hindi nila akalain na may aksidente na palang nangyayari.


"Tita, i need first aid kit. Manang adel,ikuha nyo ako ng labakara at mainit na tubig" mabilisang utos ni Gemma


Nilinisan ni Gemma ang duguang mukha ng pasyente.Hindi sya makapaniwala sa nasa kanyang harapan.
Si Lino na kababata nya at kanina lamang ay nabanggit nya sa kanyang tyahin ay heto, nasa harapan niya. Dahil duguan ang damit, ginupit nya ito upang madaling maiayos ang sugat sa may ulo at balikat.
At napaluha sya sa kanyang nakita, ang kabiyak ng pendant na puso na kanyang iniwan bilang simbolo ng kanilang pagkakaibigan, naka kwintas sa leeg ni Lino. Iningatan ng kanyang kababata ang pendant.Naluluhang kinapa ni gemma mula sa kanyang leeg  ang pendant na kanya ring suot. Ang kabiyak ng puso na pendant ni Lino. Tanging ang susi na lamang ang kulang upang mabuo ito.

Nagkamalay si Lino, hindi rin ito makapaniwala. Ang nasa harapan nya ngayon ay ang babae na laging laman ng kanyang isipan. Mula pagkabata ay bestfriend na sila ni Gemma, nang umalis ito sa kanilang probinsya, naramdaman nya ang pangungulila, tanging si Brutus na lamang ang naiwan sa kanya na tagapag paalala ng nasasayang araw nila ni Gemma.


Mula sa kung saan ay kumahol ang aso, kahol na animoy tuwang tuwa.


"Dagul out !, out out out !" si Bert habang pinalalabas ng bahay si Dagul


"huwag po, kilala ko sya. " si Lino
"yan ang alagang aso ni Jesmine, kamukha ni brutus di ba. yan din napansin ko kanina ng makita ko sya" si Gemma
"you mean kilala nyo ang aso na 'to?" si Lily nagtatanong na parang nalilito


Mula sa may pintuan ay humahangos na dumating si Abet.


"propesor, pasensya na po kayo sa naging asal ni Dagul, ako na po ang nahingi ng paumanhin" mangiyak ngiyak nitong sumamo


"Aso ko sya, ang nawawala kong aso na si Brutus" mariing wika ni Lino


at kahit masakit ang sugat, sumipol si Lino. At padambang lumapit dito si Dagul.


"sya nga si Brutus Lino !" bulalas ni Gemma.


Mula sa kwarto ni Jesmine ay kinuha ni Lily ang collar na may nakakabit na pendant.
Eto ang suot ni Dagul ng matagpuan sya ni Mang Danoy at Jesmine sa bangin.

Hinubad ni Lino ang kanyang kwintas, inalis nya sa collar ang pendant na susi at saka ito itinabi sa kanyang pendant. Si Gemma naman ay madali rin hinubad ang kwintas at sa palad ni Lino, kanyang pinagtabi ang 3 piraso ng pendant at nabuo ang Korteng puso na may susi sa gitna.

Sya nga si brutus....luhaan si Gemma at si Lino. Habang akap si Brutus na matagal na nawalay sa kanila.
Si Abet naman ay umiiyak din.

"napakarami pong natulungan ni Brutus, mula sa pagiging malulungkutin ni Jesmine, naalis nya ito.
At mula sa pagiging isang bulag, heto po ako ngayon, may paningin na" 


Napalathala sa local na pahayagan ang kwento ni Brutus.
Isang tawag mula sa isang ahensya ang natanggap ni Lino. May nais makipagkita sa kanya.

At mula Ilocos Norte, bumyahe papuntang Maynila si Lino. Nasa wheelchair ay si Dr Eliseo habang nagbabasa ito ng dyaryo. At ang anak nito na si Miguel, hayun at nakahimlay sa kama, namamahinga.


"Lino ! Hindi ko alam kung paano ko pasasalamatan si Brutus sa kanyang pagliligtas sa aming mag-ama."


Ayon kay Dr Eliseo, binabagtas nila ang kahabaan ng hi-way sa Pampanga ng biglang magkakahol si Brutus, hindi nya daw malaman kung ano ang dahilan. Ang driver nila na padala ng agency ay walang kakibu-kibo, at seryoso sa mabilis na pagpapatakbo. Maya-maya lamang ay napansin nilang ibang bahagi ng hi-way ang kanilang binabagtas at saka nya tinanong ang drayber.
Ganun na lamang diumano ang gulat niya ng bigla itong maglabas ng baril at magdeklara ng holdap at sabay sa pagtutok nito ay ang pag signal sa nakasunod na sasakyan. Mga kasamahan pala nito ang nakabuntot sa kanila.  Pinagkakagat ito ni Brutus at nawalan ng giya ang sasakyan, may mga ilang byahero na nakasalubong sila at ang ilan ay huminto habang ang ilan ay nakahalatang may nangyayaring kakaiba sa loob ng van.

Saktong sinakmal ni Brutus ang leeg ng driver ay nagawang ibukas ni dr ang pintuan ng van at silang mag ama ay pagulong gulong sa hi way, dahilan kung bakit sya ngayon ay naka wheelchair. Ang van na sinasakyan nila ay sumalpok sa kasunod nitong kotse, ang back-up na kasamahan ng driver, hindi napigilan ang takbo at sa biglang pag hinto ng van ito ay sumalpok at sumabog.
Mula sa kinalalagyan nilang mag ama ay sinaklolohan sila ng mga byahero, hindi na nila namataan si Brutus kung nakaligtas ba ito o nakasama sa pagsabog. At dahil dito, nagpasya si Dr Eliseo na iparating ang balita sa kanilang probinsya na sila ay naaksidente at walang nakaligtas sa pangamba sa kanilang seguridad na mag ama.

At nito na nga lamang nakaraan ng mabalitaan nila ang kwento ni brutus, ay madali niyang pinatawagan sa ahensya si Lino.

Hacienda Ledesma.

Idinaos ang kasal nina Lino at Gemma sa Hacienda Ledesma, request ng mag asawang Lily at Bert. At upang masaksihan na rin ni Abet at nina Dr Eliseo at Miguel.


Si Brutus....ang Dagul na aso na nagbigay ng liwanag sa mundo ng isang nilalang. Nagligtas sa buhay ng mag ama at nag buklod sa isang habambuhay na pagmamahalan.


***


   Brutus, indeed a man's bestfriend.